Trước khi cơ chế cởi trói, hãy tự cởi trói chính mình

Ngày 2/7, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan thăm và làm việc với Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS). Đây là lần đầu tiên trên cương vị “tư lệnh ngành nông nghiệp”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan làm việc với VAAS.

Đề xuất đầu tư 3 phòng thí nghiệm hiện đại cấp vùng

Báo cáo với Bộ trưởng Lê Minh Hoan, GS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc VAAS cho biết đến tháng 6 năm 2021, VAAS có 2.767 cán bộ, viên chức, người lao động, trong đó có 2009 cán bộ biên chế và 758 cán bộ hợp đồng (trong đó có 4 giáo sư; 23 phó giáo sư; 263 tiến sỹ; 939 thạc sỹ; 962 cử nhân và kỹ sư, 576 nhân viên có trình độ trung cấp, cao đẳng).

Về một số tồn tại, hạn chế trong công tác nghiên cứu KH-CN những năm qua, GS.TS Nguyễn Hồng Sơn cho rằng, việc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm là cơ hội phát triển, song cũng là thách thức lớn đối với các đơn vị sự nghiệp công lập.
VAAS đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan thời gian tới cần ban hành các chính sách phù hợp để các đơn vị có thể sử dụng hiệu quả nguồn lực (đất đai, tài sản, con người được đào tạo) trong hợp tác công tư, từng bước đổi mới cơ chế, phương thức quản lý để hình thành được bộ phận hoạt động theo loại hình doanh nghiệp khoa học.
Có phương thức đánh giá, kiểm định độc lập, khoa học để có thể khoán đến sản phẩm cuối cùng; có chính sách khuyến khích các đơn vị tự huy động nguồn vốn, đầu tư trước, nhà nước hỗ trợ sau dựa trên sản phẩm cụ thể.
Đồng thời, có chính sách hỗ trợ thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ để phát triển kinh tế tri thức trong các đơn vị nghiên cứu, hỗ trợ thu tác quyền đối với các sản phẩm khoa học mang lại phúc lợi xã hội cao nhưng khó thực thi quyền tác giả theo Luật Sở hữu trí tuệ.
VAAS cũng đề nghị được đầu tư nâng cấp đồng bộ về trang thiết bị và cơ sở hạ tầng để hình thành 3 phòng thí nghiệm hiện đại tại 3 vùng, hoạt động theo mô hình trung tâm xuất sắc, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng nghiên cứu.
Đề nghị Bộ NN-PTNT cho phép VAAS chủ động trong việc sáp nhập, giải thể các tổ chức không có tư cách pháp nhân để thúc đẩy tiến độ thực hiện việc rà soát sắp xếp tổ chức theo Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ 6 của BCH TƯ khóa XII.

Trước hết là cởi trói tư duy

TS Hồ Huy Cường, Viện trưởng Viện KH-KT Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ chia sẻ: Từ kinh nghiệm thực tiễn hoạt động, Viện đã chia ra thành 3 nhóm, gồm nhóm phân tích, điều tra để xác định lựa chọn mục tiêu, đề tài, nội dung nghiên cứu, trên cơ sở gắn với nhu cầu từ thực tiễn của các doanh nghiệp, địa phương; nhóm thứ hai chỉ chuyên tâm tập trung cho nghiên cứu và nhóm thứ ba chuyên về chuyển giao, kinh doanh sản phẩm nghiên cứu.
Nhờ gắn được với nhu cầu từ thực tiễn của các địa phương, doanh nghiệp, Viện đã có những sản phẩm nghiên cứu được đưa ra áp dụng chuyển giao, kinh doanh có hiệu quả trên thực tế sản xuất. Đây cũng là cơ sở nhằm tạo nguồn lực về tài chính để Viện tái đầu tư, phục vụ cho hoạt động của Viện cũng như cải thiện đời sống cho cán bộ, nhà khoa học…
Đồng tình với quan điểm này, ông Lê Văn Đức, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho rằng, bên cạnh công tác nghiên cứu khoa học đã có, VAAS cần có đội ngũ chuyên về thông tin về thị trường, nhằm xác định các định hướng, nhu cầu nghiên cứu của các doanh nghiệp, địa phương, tăng tính thực tế ứng dụng của các đề tài nghiên cứu.

Bên cạnh đó,VAAS có thể nghiên cứu để xây dựng một số mô hình sản xuất, canh tác bền vững, gắn với cơ giới hóa, các vùng sản xuất hàng hóa gắn với xây dựng mã số vùng trồng và chế biến sâu sản phẩm.
Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi đề xuất giai đoạn tới, VAAS cũng có thể phối hợp, gắn đề tài nghiên cứu giữa ngành chăn nuôi và trồng trọt trong chiến lược xây dựng chuỗi kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.